BADANIE URAZOWE - KOŃCZYNY

Urazy kończyn rzadko zagrażają życiu. Obrażenia kończyn można usystematyzować, wyróżniając:

>> złamanie (otwarte lub zamknięte), będące całkowitym przerwaniem ciągłości kości,
>> zwichnięcie, czyli utratę fizjologicznej łączności powierzchni stawowych w obrębie torebki stawowej,

Wśród złamań kości największa utrata krwi towarzyszy złamaniu kości długich, w szczególności ramiennej i udowej.

Badanie kończyn polega na oglądaniu obrażeń, kontroli obrysu, stabilności oraz funkcji (czucia i ruchu). Praktycznie każdemu obrażeniu towarzyszy ból (który jest jednym z czynników nasilających wstrząs) oraz utrata krwi. Bez względu na rodzaj obrażeń postępowanie w ramach KPP jest zawsze takie same i polega na stabilizacji oraz unieruchomieniu kończyny. Unieruchomienie zmniejsza ból poszkodowanego, zapobiega pogłębianiu się urazu oraz zwiększa komfort pacjenta w trakcie przemieszczania i transportu. Jeżeli czas dotarcia zespołu ratownictwa medycznego jest krótki, poszkodowany przyjął komfortową pozycję i nie ma konieczności jego ewakuacji, warto rozważyć opóźnienie unieruchomienia za pomocą szyny do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego.
Przy unieruchomieniu kończyny należy stosować się do zasady Potta. Zgodnie z nią w przypadku złamania kości długich należy unieruchomić złamaną kość oraz dwa sąsiadujące z nią stawy. W przypadku obrażeń w obrębie stawu unieruchomienie powinno obejmować staw i dwie sąsiednie kości. Unieruchamiając kończynę, ratownik powinien:

- Uwidocznić i ocenić całą uszkodzoną kończynę, najlepiej przez rozcięcie odzieży.

- Przygotować unieruchomienie i przymierzyć je na ZDROWEJ kończynie.
- Zastosować delikatny wyciąg i ułożyć kończynę w pozycji zbliżonej do fizjologicznej, jeśli kończyna nie jest ułożona w pozycji fizjologicznej jeśli poszkodowany zgłasza ból bądź napotyka się opór, należy kończynę unieruchomić w pozycji zastanej i zaczekać na zespół ratownictwa medycznego.
- Unieruchomić dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy bądź dwie sąsiadujące ze skręconym/zwichniętym stawem kości.
- Rany osłonić jałowym opatrunkiem (po ułożeniu kończyny w pozycji zbliżonej do fizjologicznej).
- Po unieruchomieniu kończyny należy każdorazowo ocenić czucie, możliwość poruszania częścią dystalną kończyny (np. palcami) oraz zbadać tętno poniżej złamania.
- W razie konieczności pilnej ewakuacji kończyny stabilizować na noszach typu deska, pozostawiając kwestie definitywnego zaopatrzenia złamania na czas ewakuacji/transportu do szpitala.

W razie konieczności pilnej ewakuacji poszkodowanego kończyny należy stabilizować i unieruchamiać wstępnie w pozycji zastanej. Dopiero po ułożeniu na noszach typu deska należy podjąć próbę unieruchomienia w pozycji fizjologicznej. Jeżeli z przyczyn technicznych przemieszczanie poszkodowanego z kończyną górną unieruchomioną w pozycji fizjologicznej jest trudne lub niemożliwe, można złamaną kończynę górną unieruchomić wzdłuż ciała. Takie unieruchomienie należy traktować jako unieruchomienie w pozycji zastanej.

Rzadko spotykaną, ale dostępną w ramach kwalifikowanej pierwszej pomocy formą unieruchomienia jest szyna wyciągowa. Jest ona używana w przypadku złamań kości udowej i przeciwdziała mijaniu się odłamów kostnych, zmniejszając ból oraz zapobiegając pogłębianiu się obrażeń. Ratownik powinien pamiętać o przeciwwskazaniach do zastosowania szyny wyciągowej, do których zalicza się:

>> obrażenia miednicy,
>> uraz w obrębie stawu kolanowego,
>> uraz w obrębie stawu skokowego.