HIPOTERMIA
Wychłodzenie, czyli hipotermia, oznacza obniżenie temperatury narządów wewnętrznych ciała poniżej 35°C. Wbrew utartym poglądom hipotermia może wystąpić praktycznie w każdym miejscu na ziemi nawet w krajach o gorącym klimacie. Najczęstszymi czynnikami wywołującymi wychłodzenie są zimna woda i zimne powietrze, ale do wychłodzenia może dojść również pod wpływem np. silnego wiatru lub urządzeń klimatyzacyjnych. Powszechnie i błędnie uważa się, że hipotermia spotykana jest w miejscach oddalonych od cywilizacji, np. w górach, na pustkowiach. Okazuje się jednak, że najczęściej do wychłodzenia dochodzi w miastach. Ta tzw. hipotermia miejska dotyczy często osób zaniedbanych socjalnie, samotnych, niedożywionych i chorych .
Organizm człowieka można porównać do silnika, który w procesach metabolicznych przetwarza pokarm i produkuje energię potrzebną do życia. Jak w każdym silniku część produkcji energii stanowi ciepło, które służy do utrzymania stałej temperatury ciała. Nadmiar ciepła musi zostać usunięty do otoczenia, aby nie dopuścić do przegrzania organizmu. Funkcję ,,chłodnicy" pełnią skóra i zlokalizowane w niej naczynia krwionośne, które w zależności od warunków zewnętrznych albo się rozszerzają (większa utrata ciepła), albo obkurczają (mniejsza utrata ciepła). W zimnym otoczeniu utrzymanie stałej temperatury może być trudne - początkowo organizm zmniejsza utratę ciepła, odcinając „chłodnicę" - skórne naczynia krwionośne się obkurczają. Krew krąży tylko przez ważne życiowo narządy (mózg, serce, płuca, wątroba, nerki), a skóra staje się blada i zimna. Drugą linią obrony przed zimnem jest większa produkcja ciepła – organizm mobilizuje rezerwy i ,,podkręca obroty” przemian energetycznych. W ostateczności, gdy te sposoby nie uruchamiane są drżenia mięśniowe, czyli dreszcze. Dzięki nim produkcja ciepła może się na krótko zwiększyć nawet kilkakrotnie. Warto zapamiętać, że utrata ciepła jest szczególnie szybka w wodzie - zarówno przy zanurzeniu, jak noszeniu mokrego ubrania. Do wychłodzenia dochodzi też szybciej u osób znajdujących się pod wpływem niektórych leków i substancji. Szczególnie niebezpieczny jest alkohol - pod jego wpływem naczynia krwionośne się nie kurczą, obniżeniu ulega zapas glukozy potrzebnej do wytwarzania ciepła, a także pojawia się skłonność do ryzykownych zachowań.
Do wychłodzenia organizmu (hipotermii) może dojść, gdy:
▲ Wytwarzanie ciepła się zmniejsza – np. u osób niedożywionych, chorych i znajdujących się pod wpływem niektórych leków.
▲Utrata ciepła jest zbyt duża, by mogło pomóc nawet zwiększone jego wytwarzanie - np. zanurzenie w zimnej wodzie lub przebywanie w bardzo zimnym powietrzu bez odpowiedniego ubrania.
Szczególnie niebezpieczną sytuacją, zwiększającą ryzyko wychłodzenia, jest ciężki uraz (np. wypadek komunikacyjny). W takich okolicznościach dochodzi i do zmniejszenia produkcji ciepła, i do zwiększonej jego utraty (rozerwane, często mokre ubranie). Sytuację komplikują dodatkowo działania ratownicze i medyczne - wydobywanie, badanie i dożylne transfuzje nieogrzanych płynów.
